Измами со текстуални или ЅМЅ пораки
Овој краток водич е референтна алатка што ќе ви помогне да го освежите знаењето или да го вежбате она што сте го научиле на онлајн курсот „Измами со текстуални или ЅМЅ пораки“ (Text or SMS scams), вклучувајќи:
- како да препознаете и избегнете измами со текстуални и ЅМЅ пораки
- како да се заштитите од измами со текстуални и ЅМЅ пораки
- што да направите ако сте жртва на измама со текстуални или SMS пораки.
Што се измами со текстуални и SMS пораки?
Измамите со текстуалните или SMS пораки се праќаат на паметни телефони (smartphones) за да ве измамат. Тие имаат за цел да ви ги украдат парите, да пристапат до вашите кредитни картички и да ги продадат вашите лични податоци на интернет, за да ги користат во други измами.
SMS: Кратенка за Short Message Service (услуга за кратки пораки) е стандарден начин за испраќање пораки на голем број паметни телефони.
Текстуални пораки: Секаков друг начин на испраќање пораки, што вклучува кратка текстуална порака испратена преку апликација. Некои од овие апликации вклучуваат WhatsApp и Facebook Messenger.
Како изгледа измамничка порака
Измамничката порака обично изгледа како да доаѓа од легитимен извор - на пример, бизнис, банка, влада или дури и пријател. Пораката:
- ќе наведува дека постои некаков проблем или итна ситуација - на пример, дека некоја од вашите сметки е пробиена (hacked)
- ќе ве поттикнува да преземете итни чекори за решавање на проблемот
- ќе бара да допрете на линк или да се јавите на некој број.
Линкот или бројот ќе ве доведат до лажна веб-страница или измамник, а може да бидете измамени да дадете лични податоци како што се вашите лозинки (passwords) или финансиски информации.
Не допирајте и не кликнувајте на линкови во пораката, и не отворајте прилози (attachments).
Ако сметате дека пораката е сомнителна, можете да ги користите функциите на апликацијата за пораки за да:
- Ја избришете пораката
- Ги блокирате идните пораки од испраќачот
- Го пријавите испраќачот како измамник
Исто така, измамнички пораки може да пријавите на Scamwatch и да се претплатите на нивниот билтен за да добивате известувања за најновите измами.
Некои измамници се обидуваат да се спријателат со вас
Понекогаш некоја текстуална или ЅМЅ порака намерно ќе ви се обрати со погрешно име. Ако одговорите велејќи дека бројот е погрешен, измамникот ќе:
- се извини и ќе се обиде да се спријателите
- ќе се обиде да започне долг разговор со вас
- ќе се обиде да ја придобие вашата доверба низ еден или повеќе разговори
- на крај ќе ви побара пари.
Треба да игнорирате секоја порака во која се признава дека ве контактирале по грешка.
Некои измамнички пораки можат да изгледаат вистинито
Понекогаш може да биде тешко да се препознае кога пораката е од измамник. Измамниците може да користат измама со лажно претставување (spoofing) за да изгледа како текстот да доаѓа од вистинскиот број на компанија или дури на лице што го познавате.
Овие измами сепак можете да ги избегнете така што нема да кликнете на линкови во пораката или нема да допрете телефонски броеви во неа.
Доколку сметате дека испраќачот е веродостоен, но сте загрижени, контактирајте со лицето или со организацијата користејќи ги податоците што вие ќе ги пронајдете, за да проверите дали лицето или организацијата навистина ја испратиле пораката. Вие може:
- да контактирате поединци по телефон, електронска пошта (email) или социјални мрежи
- да контактирате организации користејќи информации од нивната официјална веб-страница или печатени соопштенија, како што се меморандум или извод од банкарска сметка.
Допрете линк само ако сте сигурни дека пораката е автентична.
Што да правите ако добиете измамничка порака
Доколку сметате дека пораката можеби е измама, треба да ги следите следниве чекори:
- Никогаш не кликнувајте на линкови во пораката.
- Избришете ја пораката.
- Помогнете им на други да дознаат за измамата така што ќе ја пријавите на веб-страницата ScamWatch на Австралиската комисија за конкуренција и потрошувачи (Australian Competition and Consumer Commission’s - ACCC) на www.scamwatch.gov.au.
Секогаш може директно да се јавите на компанијата од која се чини дека е испратена електронската порака. Само осигурајте се дека ги користите вашите сопствени контакт информации – не нешто што е во електронската порака.
Безбедно е да се игнорираат лажните ЅМЅ и текстуални пораки
Најлесниот начин да избегнете измами со текстуални и ЅМЅ пораки е да ги игнорирате пораките, освен кога сте сигурни дека го познавате испраќачот или самостојно сте ја провериле пораката.
- Измамничките пораки не се лични и ги одбираат луѓето случајно.
- На измамниците им се важни само луѓето што одговараат и нема да губат време бркајќи ве ако не одговорите.
Што да правите ако сте жртва на измамничка порака
Измамниците со текстуални и ЅМЅ пораки сакаат да дојдат до вашите пари, да купуваат во ваше име и да ги украдат вашите лични податоци за да ги продаваат преку интернет. Ако мислите дека сте измамени:
- Контактирајте ги вашите финансиски институции и побарајте го одделот за измами (fraud department).
- Променете ги вашите најважни лозинки (passwords) - на пример, на вашата електронска пошта, Apple ID или Microsoft сметка.
- Контактирајте со IDCARE на www.idcare.org или јавете се на IDCARE на 1800 595 160.
- Аплицирајте за Commonwealth Victim's Certificate (Потврда за жртва на Комонвелтот) што може да ви помогне во пријавите кои можеби ќе треба да ги поднесете дека сте биле жртва на криминал во врска со идентитетот.