Máy tính để bàn Windows: Bảo mật và quyền riêng tư

Hướng dẫn ngắn này là công cụ tham khảo giúp bạn củng cố kiến thức hoặc thực hành những gì đã học trên máy tính để bàn Windows: Khóa học video trực tuyến về bảo mật và quyền riêng tư, trong đó hướng dẫn cách:

  • đăng nhập và khóa máy tính của bạn
  • quản lý thông báo và cài đặt bản cập nhật
  • bảo vệ chống lại vi-rút và bảo mật webcam của bạn.

Trước khi bắt đầu

Hãy đảm bảo máy tính của bạn:

  • Cắm vào nguồn điện, bật lên và hiển thị màn hình nền (desktop)
  • Kết nối đúng cách với chuột và bàn phím, và Wi-Fi tại nhà của quý vị
  • Chạy phiên bản mới nhất của phần mềm điều hành. Nếu máy tính của bạn không chạy Windows 11, một số bước có thể trông khác nhưng bạn vẫn có thể làm theo.
Bảo mật và quyền riêng tư

Cách đăng nhập vào máy tính của bạn

Bạn cần phải đăng nhập vào máy tính Windows của mình trước khi bạn có thể sử dụng nó:

  1. Dùng tài khoản (account)mã PIN hoặc mật khẩu mà bạn đã tạo khi thiết lập lần đầu.
  2. Tên tài khoản (account name) và ảnh đại diện của bạn sẽ xuất hiện ở giữa màn hình Đăng nhập (Sign-in).
  3. Nhập mã PIN hoặc mật khẩu của bạn vào ô bên dưới và nhấn Enter.
Mật khẩu giống như một chiếc chìa khóa. Mật khẩu sẽ khóa máy tính của bạn để không ai khác có thể sử dụng nó.

Làm thế nào để bảo vệ máy tính của bạn

Điều quan trọng là phải giữ cho máy tính của bạn an toàn và có một số tùy chọn giúp bạn thực hiện điều đó.

Tắt máy (Shutdown)

Tắt máy tính khi bạn sử dụng xong sẽ ngăn người khác truy cập vào các tập tin của bạn.

  1. Lưu tập tin và đóng ứng dụng trước khi tắt máy.
  2. Để Tắt máy (Shutdown), hãy nhấp vào nút Bắt đầu (Start button) ở cuối màn hình để mở bảng Bắt đầu (Start).
  3. Nhấp vào biểu tượng Nguồn (Power icon) ở góc dưới cùng bên phải để xem bảng chọn Nguồn (Power menu), sau đó nhấp vào Tắt máy (Shutdown).

Chế độ ngủ (Sleep)

Chế độ ngủ (sleep mode) sẽ tắt màn hình để tiết kiệm điện và cho phép bạn tiếp tục làm việc từ nơi bạn dừng lại khi đánh thức máy tính. Máy tính của bạn sẽ tự động chuyển sang chế độ ngủ nếu bạn không sử dụng trong một khoảng thời gian.

  1. Để đưa máy tính của bạn vào chế độ ngủ theo cách thủ công, hãy nhấp vào Ngủ (Sleep) trong bảng chọn Nguồn (Power menu).
  2. Để đánh thức máy tính, hãy nhấn bất kỳ phím nào trên bàn phím để hiển thị Màn hình khóa (Lock screen).
  3. Nhấn bất kỳ phím nào lần nữa để hiển thị màn hình Đăng nhập (sign-in screen), sau đó đăng nhập bằng mã PIN hoặc mật khẩu của bạn.

Lock (Khóa)

Nếu bạn rời xa máy tính trong thời gian ngắn, bạn có thể khóa máy tính để giữ an toàn. Máy tính của bạn cũng có thể tự động khóa sau một thời gian không hoạt động.

  1. Để khóa máy tính theo cách thủ công, hãy nhấp vào Khóa (Lock) trong bảng chọn Nguồn (Power menu) để khóa máy tính và hiển thị Màn hình khóa (Lock screen).
  2. Nhấn phím bất kỳ để hiển thị màn hình Đăng nhập (sign-in screen), sau đó đăng nhập bằng mã PIN hoặc mật khẩu.
  3. Các ứng dụng và tập tin mà bạn đang mở sẽ vẫn giữ nguyên như lúc bạn rời đi.

Tìm hiểu về thông báo của máy tính

Máy tính của bạn, các ứng dụng khác và một số trang mạng đôi khi sẽ gửi một notification (thông báo) cho bạn:

  • Thông báo sẽ xuất hiện ở góc dưới cùng bên phải màn hình của bạn.
  • Hầu hết các thông báo sẽ biến mất sau vài giây.
  • Di chuột qua thông báo để xem các lựa chọn.
  • Chỉ nhấp vào những thông báo mà bạn tin tưởng.
  • Nếu bạn bỏ qua thông báo, nó sẽ không gây hại cho máy tính của bạn.

Máy tính của bạn sẽ gửi thông báo khi cần cài đặt bản cập nhật hệ thống (system update). Những thông báo này sẽ hiển thị trên màn hình cho đến khi bạn phản hồi và bạn có thể cần khởi động lại máy tính để cài đặt bản cập nhật.

Trong thông báo, bạn có thể nhấp vào Cài đặt ngay (Install now) hoặc hoãn khởi động lại bằng cách nhấp vào Chọn thời gian (Pick a time) hoặc Khởi động lại tối nay (Restart tonight).

Thông báo của Windows là an toàn khi nhấp vào, nhưng bạn cần phải cảnh giác với các thông báo giả mạo. Thông báo đích thực của Windows sẽ không bao giờ yêu cầu bạn cung cấp thông tin cá nhân hoặc chuyển hướng bạn đến trang mạng của bên thứ ba.

Làm thế nào để bảo vệ máy tính chống lại vi-rút

Điều quan trọng là phải bảo vệ các tập tin, mật khẩu và máy tính của bạn khỏi vi-rút và các mối đe dọa trực tuyến khác:

  • Máy tính của bạn được tích hợp sẵn tính năng Bảo mật cho Windows (Windows Security) để giúp giữ an toàn cho thông tin và tập tin của bạn.
  • Để mở Windows Security, hãy tìm biểu tượng cái khiên (shield icon) nhỏ ở gần góc dưới cùng bên phải màn hình. Nếu bạn không nhìn thấy, hãy nhấp vào mũi tên (arrow) nhỏ để hiển thị biểu tượng và nhấp vào biểu tượng đó.
  • Phần mềm diệt vi-rút có thể cung cấp thêm tính năng bảo mật và bảo vệ một số thiết bị khác của bạn.
  • Bạn có thể dùng thử miễn phí hầu hết các phần mềm diệt vi-rút, nhưng hãy kiểm tra chi phí trước khi đăng ký.

Cách bảo vệ thiết bị ghi hình (webcam) của bạn

Nếu máy tính của bạn có thiết bị ghi hình (webcam), bạn sẽ thấy một vòng tròn nhỏ ở phía trên chính giữa màn hình.

  • Một đèn nhỏ sẽ sáng lên bên cạnh webcam khi camera hoạt động.
  • Mặc dù khó thể xảy ra nhưng người nào đó có thể truy cập vào máy ảnh của bạn từ xa.
  • Để tránh tình trạng này, hãy dán băng dính che khắp máy ảnh khi không sử dụng.